سوّمین دوره کارگاههای آموزشی قرارگاه سبحان با محوریّت تحکیم خانواده و موافقت مدیرعامل از اوّلین روزهای فصل گرم تابستان آغاز گردید.
خانواده از اصلیترین ارکان تدوام رشد و اصلاح اخلاقی اعضاء جامعه میباشد. در مسیر فرآیند زندگی، گاهی بروز مسائل و تغییرات نامطلوب و در نتیجه آن به مخاطره افتادن معاشرت و انسجام تعاملات خانواده اجتنابناپذیر است امّا گاهی چنین وضعیتی از حالت طبیعی به یک بحران خانمانبرانگیز تبدیل میگردد؛ از این رو، شایسته و بایسته است که سازمانهای متولی فرهنگی، آموزشی و نهادهای مردمی خدمترسان با تأکید بر جایگاه و رسالت خانواده، در عرصه اهتمام به مقوله آموزش والدین در راستای پرورش سالم و اسلامی فرزندان ایران اسلامی، به ویژه با توجه به احاطه شدن تعداد کثیری از افراد جامعه با اطلاعات غیرضروری بلکه مخرّب فضای مجازی از یک سو و هجمه همه جانبه شبیه خون فرهنگی و عقیدتی دشمنان از سوی دیگر برای از هم پاشیدن کانون خانواده و ظهور نسلی نه تنها ناآگاه بلکه بیتفاوت نسبت به آموزهها و باید ونبایدهای اجتماعی و اسلامی، تلاشی سازنده را مطمح نظر خود قرار دهند تا از شدّت گرفتن چالشهای جدّی به وجود آمده در آیندهای نه چندان دور از طریق اجرا برنامههای آموزشیِ و اصلاحی خودجوش مردمی و البته با بهرهمندی از هدایتِ خطمشیهای تربیتی حوزه خانواده نهادهای دولتی جلوگیری به موقعی صورت گیرد تا موضوع تحکیم بنیان خانواده در کشور عزیزمان به معضلی جانفرسا و لاعلاج،علیرغم صرف هزینههای گزاف و مدت زمان مدید، تبدیل نشود.
سومین دوره کارگاههای آموزشی قرارگاه سبحان با موضوع تحکیم خانواده و زیرشاخههای تربیتی آن ویژه خادمین شعب بنیاد بینالمللی خیریه آبشار عاطفهها در مشهد و تمامی استانهای کشور با ورود به فصل تابستان و اوغات فراغت به پیشنهاد قرارگاه مذکور و تأیید محمدجواد فولاد، مدیرعامل بنیاد بینالمللی خیریه آبشار عاطفهها، و صدور ابلاغیّه توسط ایشان برگزار گردید. گفتههای زهرا رسوخی، مدیر قرارگاه خانواده و ازدواج سبحان و کارشناس ارشد مشاوره خانواده، حاکی از این است که برنامههای در نظر گرفته شده در قالب 2 جلسه در هر هفته طی مدّت 3 ماه تابستان در قالب طرحی تابستانه با هدف برجسته کردن آثار مثبت توجه و پرداختن هر شخصی به مبحث «خودشناسی و فردیّت» در رابطه با تحکیم خانواده و همچنین حفظ و ارتقاء روابط زوجین و اعضاء خانواده به اجرا درمیآید تا بدین طریق نه تنها به بهمبود سلامت خانوارهای ایرانی بلکه به حفظ صیانت از امنیّت روانی جامعه نیز کمک شود. بنیاد بینالمللی خیریه آبشار عاطفهها به همان اندازه که تلاش برای ارائه خدمات معیشتی و تأمین رفاه مالی و بهزیستی مددجویان تحت حمایت خود را مأمورت و وظیفه خود میداند به همان میزان توجه به تأمین هزینههای بخش آموزش، تربیت(دینی و اجتماعی)، ازدواج، مشاوره و برنامهریزی برای کمک به تحکیم بنیان خانوادهها را مسئولیت خود قلمداد کرده و از نظر دور نداشته است. در حقیقت بنیاد با دغدغه فرهنگسازی وارد حیطه آموزش با هدف یاری رساندن برای اطمینانبخشی عمومی در ارتباط با متزلزل نبودن خانوادههای ایرانی یا همان تحکیم خانواده شده است. از سوی دیگر هم زمان با آغاز دوره سوّم کارگاههای آموزشی برخی شعب در راستای برنامه فرزندآوری و تحکیم خانواده در کنار برنامههای روزانه خود، طرحهای ویژهای را برای کمک به بهبود تغذیه و تأمین مایحتاج خانوارهای تحت حمایت ارائه میدهند.
مدیر قرارگاه خانواده و ازدواج سبحان در ابتدا سخنانش از شروع فعالیت خدمات معاونت خانوادهی امورشعبهای بنیاد در سراسر کشور با موافقت حاج محمدجواد فولاد، مدیرعامل بنیاد بینالملالی خیریه آبشار عاطفهها، خبر داد و در ادامه به تشریح آموزشهای سومین دوره کارگاههای آموزش ضمن خدمت پرسنل سراسر کشور از سوی قرارگاه سبحان و معاونت خانواده پرداخت. تحکیم خانواده، خانواده و خودشناسی، خودآگاهی و سبک زندگی شاد، خودآگاهی و خودسازی با رویکرد تحکیم خانواده، مهارتهای زندگی بهتر و تعلّقات و داشتههای مرحله بزرگ خودآگاهی، احکام بانوان، حق زبان و گناهان زبان با استناد به رساله حقوق امام سجاد(ع) از جمله موضوعات جلسات آموزشی قرارگاه سبحان در مشهد و معاونتهای خانواده امورشعب در سطح کشور میباشند. مباحث انتخاب شده میتوانند ابزاری مؤثر برای رفع مشکلات و تقویت ارتباطات درون خانواده یعنی زوجین با یکدیگر و والدین و فرزندان باهم باشند؛ ابزاری که پیمودن مسیر آگاهسازی و آشنایی با الگوهای تعاملی صحیح، کشف نقاظ قوّت و ضعف رفتاری را آسانتر و بهینهتر مینمایند. آموزشهایی از این دست ایجاد محیط امن خانواده و تبدیل آن به یک محیط حامی و سرشار از عواطف مثبت را رقم میزند. در چنین محیطی کارکردهای زیستی، تربیتی، روانی و عاطفی خانواده برای تربیت نسلی سالم، مؤمن، متعهد، وظیفهشناس، کارآمد در رشد و پرورش خویش، خانواده و اجتماع به درستی تبیین و به کار برده میشوند.
بانو رسوخی از آموزشهای این دوره با عنوان آموزش ضمن خدمت ویژه پرسنل یاد کرد و ضمن اشاره به خدمات گسترده مشاوره فردی به مددجویان و عموم هموطنان گفت:"هم زمان با آغاز فصل تابستان و اوقات فراغت خانواده، به ویژه خانوادههای دارای فرزند، و مطرح شدن موضوعات و دغدغههای تربیتی و فرهنگی ایشان جهت پرکردن اوقات فراغت بچهها، قرارگاه سبحان با موافقت و پشتیبانی محمدجواد فولاد، مدیرعامل بنیاد بینالمللی خیریه آبشار عاطفهها، با بررسی و انجام تحقیقات مقتضی اقدام به برگزاری دورههای آموزشی با تعداد 2 جلسه کارگاههای آموزشی و با موضوعات تربیتی و عقیدتی و با بهرهمندی از اساتید مجرّب حوزه و دانشگاه در ساعات مشخصی از ساعت کاری برگزار میگردد. با توجه به مراسم عزاداری و سوگواری شهادت مظلومانه اباعبداللهالحسین(ع) و اهل بیتشان، جلسات در حاشیه عزاداریها و در فضایی معنوی متأثر از نهضت اصلاحگرایانه امام حسین(ع) تشکسیل میشوند. برگزاری بیش از 30 کاررگاه آموزشی با موضوعات تربیت فرزند، اخلاق در خانواده، آموزش مهارتهای ارتباط مؤثر، کنترل خشم، اصول و آیین همسرداری، عزت نفس و اعتماد به نفس، سبک زندگی اسلامی، خودآگاهی و خودسازی فردی، احکام و اخلاق و تحکیم خانواده در طول هفته در نواحی مشهد و برخی استانها از جمله فعالیتهای قرارگاه سبحان در حوزه رشد و تعالی خانوادههای جامعه هدف تحت حمایت بنیاد آبشار عاطفهها و خادمین شعب در سراسر کشور میباشد".
وی در ادامه از اهمیت آگاهی در بهرهمندی از یک زندگیِ استاندارد و موفق گفت:"امروزه یکی از دغدغههای مهم خانوادهها داشتن محیط عاطفی سالم و کانون گرم خانواده و مسئله درک و محبت متقابل اعضاء خانواده با هم میباشد. تنشها و اختلافهای سطحی و کم اهمیّـتِ خانوادهها و نیز زوجین با هم گاهی ناشی از عدم آگاهی و نداشتن مهارت درست برای ابراز محبت، همدلی و برقراری ارتباط از سویی و از دیگر سو عدم کنترل و مدیریت هیجان و استرس است. در ایّام فصل گرم تابستان با حضور کودکان و فرزندان به ویژه نوجوانان در کنار خانواده، نیاز به وجود بستر ارتباطی سالم بیشتر احساس میگردد و کانون خانواده باید مرکز اظهار محبت، همدلی و عشقورزی باشد تا به نیازهای عاطفی، جسمی و روحی اعضاء خانواده پاسخ درست داده شود و اینگونه با وجود یک خانواده سالم، شاهد ارتباط سالم افراد جامعه به دور از استرسها و آسیبهای اخلاقی، روحی و روانی باشیم".
مدیر قرارگاه در ادامه سخنانش ضمن اشاره به اهتمام جدّی مدیرعامل به آموزش در حوزه تربیت برای مددجویان و کارکنان به تشریح برنامه قرارگاه تحت مدیریتش پرداخت:"تقویت بنیاد خانواده، تحکیم خانواده و پیشگیری از آسیبهای حوزه خانواده از اهداف مهم و متعالی بنیاد میباشد و با پیگیری و طرح و برنامههای قرارگاه ازدواج و خانواده در این راه باید گامهای مؤثری برداشته شود. پیرو ابلاغیه مدیرعامل محترم بنیاد درخصوص اهتمام به ورود به حوزه رسیدگی و ارتقاء کیفیت امور تربیتی و رفاهی خانواده و با توجه به اهمیّت مباحث حوزه خانواده، بنیاد بینالمللی خیریه آبشار عاطفهها از سال 1401 اقدام به راهاندازی قرارگاه تخصصی ازدواج و خانواده سبحان نمود. با شروع به کار این قرارگاه در حوزه مسائل خانواده جامعه هدف تحت حمایت بنیاد، موضوع ترویج ازدواج، تسهیل ازدواج، تشکیل و توسعه خانوادههای ایرانی از نقطه نظر حمایتهای مادی و معنوی، فرهنگسازی برای ازدواج جوانان، حمایتهای مادی، تأمین جهیزیه، تحکیم خانواده و پیشگیری از طلاق در فهرست برنامههای اولویت دار ما قرار گرفت و بر این اساس فعالیتهای گستردهای را با سفر به استانها در قالب اجراء طرح اهداء جهیزیه به زوجین مستعد هم زمان با سفرهای استانی رییس جمهور دولت سیزدهم انجام داد که از این رهگذر همکاری بسیار خوب خدمتگزاران هیئت دولت مردمی شهید جمهور به موازات برگزاری دورههای آموزش خانواده، آیین همسرداری و اجرا رزمایشهای اهداء جهیزیه رقم خورد. جهت ادامه و گسترش این فعالیّت و نیز ادامه خدمات آموزشی و مشاورهای در سراسر کشور، معاونتهای خانواده انتخاب و فعال شدند و برنامه طراحی شده به معاونت خانواده کلیه امورشعب سراسر کشور ابلاغ گردید که طی مدّت یک ماه اخیر با پیگیری قرارگاه سبحان به حمدالله 46 امورشعب و نمایندگیهای انتخاب شده بنیاد در سطح کشور به قرارگاه سبحان جهت آغاز فعالیت مسؤولین و اعضاء معاونت خانوادهها معرفی گردیدهاند. دوره سوم آموزش که ویژه کارکنان و خادمین بنیاد است با هدف توانمندسازی آنان در رشو و پرورش شخصیت و رسیدن به خودباوری و کسب احساس مطلوب و خوب از فردیت خودشان است تا هم در مدیریت زندگی شخصی با علم و درایت کافی عمل کنند و هم در ارتباطگیری با مددجویان و خدماترسانی به جامعه هدف حس خوب خود را انتقال دهند و در امیدآفرینی براساس توکل برخداوند و تلاش هدفمند موفقتر عمل نمایند". وی افزود همزمان با روز خانواده در اردیبهشت ماه سال1403 برنامه تشکیل معاونت خانوادهی امورشعبها اجرا و معاونتهای مذکور فعّال شدند. مدیر قرارگاه سبحان در پایان یادآور شد که به درخواست و استقبال کارکنان شعب پیادهسازی طرح تابستانه به آموزش پرسنل اختصاص داده شده است ضمن این که مددجویان گرامی نیز در صورت تمایل، امکان حضور در جلسات آموزش را دارند.
از سوی دیگر قرارگاه سبحان در همین ایّام با در اختیار گرفتن غرفه در نمایشگاه رویداد جامعهپرداز فعالین حوزه ازدواج و خانواده و جمعیت به میزبانی مشهد مقدس که در مرداد ماه جاری برگزار شد، ضمن گفتمان با همتایان خود در حوزه خانواده و عرضه گزارش عملکرد، به منظور ایجاد همافزایی و بهرهمندی از تجارب چند جانبه یکدیگر به ارائه توضیحاتی درخصوص برنامههای در دست اجرا خود پرداخت. در دومین روز رویداد نیز طرح مشترک منتخب رویداد با محوریت سه مجموعه قرارگاه سبحان، نفس و شروعی دوباره به رقابت در ارائه عملکرد و در ادامه همافزایی برای انجام اقدام مشترک در حوزه امور خانواده پرداختند تا با قدرت و اشراف علمی کاملتر در یاری رسادن به خانوادههای متقاضی کمک گامهای مؤثر عملی برداشته شود.
با عنایت به مطالب فوق، ادامه خبر به توضیح مختصر راجع به محور اصلی دوره جدید کارگاه آموزشی یعنی تحکیم خانواده و مباحث منتخب و اهمیّت آنها در روابط اعضاء خانواده با یکدیگر اختصاص دارد.
تحکیم خانواده
در یک نگاه کلی، تمامی احکام و دستورات اسلام به نوعی ناظر بر صیانت از خانواده است. بخشی از آن برای تزکیه و تطهیر فرد و بخشی پیرامون اصلاح جامعه و حفظ سلامت آن اهمیّت پرداختن به موضوع «تحکیم خانواده» ریشه در اهمیت نهاد خانواده دارد. خانواده رکن اصلی جامعه و و شرط داشتن جامعه سالم، داشتن خانوادههای سالم است و شرط تداوم کارکرد آن، در ابتدا وجود روابط صحیح میان زوجین و سپس فرزندان و والدین با یکدیگر است و دستیابی به چنین درک و شناختی نیازمند آشنایی خانواده با وظایف و حقوقشان میباشد. اهمیّت پرداختن به موضوع «تحکیم خانواده» ریشه در اهمیت نهاد خانواده دارد. خانواده رکن اصلی جامعه و و شرط داشتن جامعه سالم، داشتن خانوادههای سالم است و شرط تداوم کارکرد آن، در ابتدا وجود روابط صحیح میان زوجین و سپس فرزندان و والدین با یکدیگر است و دستیابی به چنین درک و شناختی نیازمند آشنایی خانواده با وظایف و حقوقشان میباشد. اکثر احکام دین مبین اسلام هم ناظر بر صیانت از خانواده است. از نگاه اسلام کارکردهای خانواده متعالی هستند زیرا بخشی از آن برای تزکیه و تطهیر فرد و بخشی هم در ارتباط با اصلاح و حفظ سلامت جامعه وضع شدهاند. با توجه به این که انسان برحسب فطرت، جمع طلب است و به طور طبیعی از انزوا گریزان میباشد بنابراین درک ضرورت کاربرد احاکام تربیتی، اخلاقی و اعتقادی اسلام در کنار بهرهمندی از ثمرات روانشناسی نوین در میزان تعهد هر یک از اعضاء خانواده به به رعایت تکالیف و حقوق متقابل، اولین گام و مهمترین شرط حرکت به سوی اصلاح امور خانواده و تحکیم آن است. اساسا موضوع خانواده در سه محور تشکیل، تحکیم و تعالی خانواده قابل بررسی است و تحکیم خانواده حلقه حیاتی برای تحقق جامعه سالم و مترقی محسوب میشود. تحکیم خانواده به معنای آشنایی و اجرا اصل اعتدال میان همه افراد خانواده، آراسته به اخلاق حسنه و حفظ و احترام به حقوق یکدیگر است. اخلاق سرچشمه بروز رفتار پسندیده و دوری آگاهانه از افکار و پس از آن اعمال ناشایست و قبیح است. ادیان الهی مانند اسلام با مشخص کردن قوانین و ارزشهای رفتاری، علاوه بر اصلاح روابط انسانی، افراد جامعه مؤدب و عامل به آداب خانوادگی و اجتماعی میکنند. کلیه ادیان الهی بدون استثناء احکام دقیقی را برای تنظیم روابط درست خانواده وضع نمودهاند. احکامی که، در صورت عدم تحریف، برقراری سلامت ارتباطات و صلح خانوادگی را تضمین میکنند و به همین دلیل است که بنای خانوادههای مؤمن و پایبند به اصول اصیل دینی، استوارتر و میزان طلاق پایینتر است. بنابراین، شریعتهای الهی و دستورات آنها در تمامی ادوار همچون یک معلم و محافظ در ماندگاری انسجام و پیوندهای خانواده نقشی بیبدیل را بجا آورده است. محبت کردن، مدارا کردن زوجین با یکدیگر، خوش رفتاری و کلام نرم و توأم با مهربانی در خانواده، رعایت حقوق یکدیگر، رسیدگی به امور فرزندان، احترام به بزرگترهای خانواده، مراقبت از بیماران خانواده عبادت محسوب میشوند. عوامل مؤثر بر تحکیم روابط خانواده دو دسته بردون و درون خانوادگی هستند. دسته اوّل شامل سه گروه فرهنگ و محیط اجتماعی، اقتصاد جامعه و خانوادههای ماقبل هستند. عوامل دسته دوّم، درون خانوادگی هستند. امور حقوقی و اخلاقی در خانواده با هم همپوشانی دارند. خانواده حقوقیترین و آسیبپذیرترین واحد اجتماعی است که روابط پایدار درونی آن شرط ادامه حیاتش میباشد. با این مقدمه عوامل درونی را میتوان جایگاه خانواده، تثبیت نقشها، حفظ شئون فردی، تفریحات سالم فردی و جمعی دانست. در تشریح عوامل فوق، در منابع موثق درباره جایگاه خانواده از نظر قرآن کریم میخوانیم خانواده نظامی جامع و در حال حرکت در مسیر کمال است که برای به فضیلت رسیدن و داشتن روابط پایدار، برنامهریزی جامعی را نیاز دارد:" آیه 74 سوره مبارکه فرقان مصداق اهمیت جایگاه خانواده است:«والذین یقولون ربّنا هب لنا من ازواجنا و ذریاتنا قرة اعین و اجعلنا للمتقین اماما: و کسانی هستند که میگویند پروردگارا! به ما از همسران و فرزنانمان آن ده که مایهی روشنی چشمان [ما] باشد و ما را پیشوای پرهیزگاران گردان». تثبیت نقشها لزوم وجود مدیریت قوی در خانواده را بیان میکند. در نظام صحیح ارتباطات خانوادگی، موقعیت هر فرد باید طراحی شود و هر عضو خانواده بپذیرد نسبت به دیگری حقوقی دارد و در قبال آن وظایفی عهدهدار است. در تعریف حفظ شئون فردی میخوانیم زوجین همراه با اهتمام به به نقشهای خویش در مقابل خانواده و ایفای نقش و مسئوولیت همسری، برای داشتن کانون گرم و فعّال خانواده، باید از حفظ و پرداختن به هویت شخصی خودشان غافل نشوند. همسرانی در تداوم اداره خانواده موفق هستند که توجه و تأمین خواستهها و نیازهای خویش را نیز جزو عوامل تحکیم و تعالیبخش خانواده قلمداد میکنند. البته از نظر نباید دور داشت که خانه، ملجأ و مأمن اهالی آن است و تنها همسران مسئول ایجاد و پاسداری از امنیت روانی و آرامش آن هستند. همسران در انجام این مهم، نیازمند دارا بودن یک عامل منحصر بفرد به نام «اخلاق» هستند و در مقابل آن حقوق قانونی توان هدایت و اصلاح را ندارد. عواطف انسانی، عشق، صمیمیت، وفاداری و اتحاد معنوی در خانواده همه دلالت به اخلاق دارند. البته توجه شود که حقوق نیز برای زن و شوهر تکلیف ویژهای معین کرده است، ولی مصادیق این تکلیف نیز نوعی الزام اخلاقی است. کمک گرفتن از علم نوین روانشناسی به موازات بهرهمندی از تعالیم اسلامی در آگاه شدن از باید و نبایدهای زندگی مشترک و افزایش رضایت از یک زندگی موفق و شاد نقش پررنگی دارد. در عین حال خوشبخت و شاد بودن به معنای نداشتن مشکل نیست بلکه به معنای گفتگو و مشاوره با کارشناسان برای ریشهیابی معضلات، فراگیری علم و تکنیکهای گفتاری و رفتاری و مهارت بررسی، تجزیه و تحلیل، حل مشکلات و به سلامت گذر کردن از بحرانها و چالشهای روحی، عاطفی و روانی است. نتیجه فرآیند اصلاحی، ایجاد یک محیط امن، بهبود ارتباطات، همدلی واقعیتر، کاهش تضاد، یادگیری مهارتهای مدیریت خشم و کاهشمنبع تنش، ایجاد صداقت و اعتماد، کسب توان بخشش، و عملکرد بهتر خانواده میباشد. قرارگاه سبحان موفقیت خود را مرهون کاربرد علم نوین مشاوره خانواده و ترکیب آن با راهنماییهای اسلامی است.
خودشناسی( self knowledge)
در روانشناسی به اطلاعات واقعی وصادقانه فرد از خود شامل وضعیت عاطفی، صفات شخصیتی، روابط(درون فردی و بین فردی)، الگوهای رفتاری، عقاید، باورها، ارزشها، نیازها، اهداف، ترجیحات و هویت اجتماعی اطلاق میشود. این مفهوم مزایای بسیار دارد. 1)توانایی و افزایش کیفیت تصمیمگیری بهتر: شناخت از خودمان به معنی شناخت صفات شخصیتی و سلسله مراتب ارزشهایمان است که انتخاب گزینههای مناسبتر و کاهش میزان پشیمانی و تجارب شکست را در پی دارد. 2) زمینهسازی برای تغییر و توسعه فردی: حرکت به سمت «وضعیت مطلوب» و اصلاح با شناخت مطالباتمان و افزایش عزّت نفس صورت میگیرد. 3) کسب توانایی پیشبینی رفتارها و واکنشها به عنوان عاملی پیشگیریکننده از وقوع اشتباهات رویدادها و تنشهای مخرّب و یا عبور ایمنتر از آنها که از طریق شناخت نقاط قوّت و ضعف خودمان امکانپذیر خواهد بود. 4) یکی از فواید منحصربفرد و مهم خودشناسی، تسهیل شناخت واقعی سایرین و درک تفاوتهای فردی میباشد. از جمله آثار خودشناسی و به تبع آن دیگرشناسی میتوان به افزایش توانمندی فرد در یادگیری مهارت ارتباطی، گفتگو، کار گروهی، مدیریت تعارض و سایر تعاملات بین فردی اشاره نمود.
متخب تصاویر را مشاهده مینمایید
منابع تخقیق: منابع اسلامی
مقاله"تحکیم خانواده در آموزههای قرآنی" نویسنده اکرم السادات حسینی
تحقیقات و منابع اینترنتی
دبیر خبر دفتر مرکزی:بیگلری
Report