امروز سه­‌شنبه ۲۱ تیر ماه سال 1401سالروز قیام خونین مردم مشهد در مسجد گوهرشاد در اعتزاض به قانون اسلام‌ستیز " کشف حجاب رضاخان مصوّب سال 1314 ه.ش." است. این روز به نام روز عفاف و حجاب نامگذاری شده است. حجاب در لغت به معنی پوشاننده، حجب و حیا و ستر و فلسفه و لزوم رعایت حجاب و داشتن عفت در اسلام احترام به خود، گوهر وجودی خود و حفظ سلامت و بهداشت روانی جامعه است.

قُلْ لِلْمُؤْمِنَاتِ ... وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا ۖ وَلْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَىٰ جُيُوبِهِنَّ ۖ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا ... (نور/31)

اجرای قانون کشف حجاب اجباری در سال 1314 ه.ش. پس از سفرهای رضاشاه به فرنگ و تقلید او از مردمان قاره سفید صورت گرفت که تبدیل به یکی از چالش­‌برانگیزترین مسائل سیاسی – اجتماعی ایران تبدیل شد. بعد از علنی شدن قانون کشف حجاب رضاخانی که هدفی جز به یغما بردن فرهنگ اسلامی - ایرانی و ارزش­‌های عفت­‌مدار نداشت، اعتراضات مردم شکل گرفت. حقیقت این تحول اشتباه رضاخانی ریشه در ذهنیّات خام وی داشت زیرا گمان می­‌کرد عقب­‌ماندگی ایران به دلیل حاکمیت اصول اسلامی است.

مردم و علمای آن روزگار با مواجه شدن قانون اجباری مذکور، اعتراضات گسترده کشوری را به راه انداختند، اما با مخالفت دولت وقت این اعتراضات ناکام ماند؛ البته علیرغم بی‌­ثمر بودن ظاهری این اعتراضات کشوری، مردم مشهد که سرسختانه  پیرو ولایت ائمه اطهار(ع) بودند از پا ننشستند و به اعتراض و تحصن خود در مسجد گوهرشاد، در جوار حرم امن امام رضا(ع)، همراه با سردادن شعارهای ضد سلطنت و ضد بی‌­حجابی شجاعانه ادامه دادند.

بر اساس گزارش نظمیه مشهد یک روز بعد از 21 تیر ماه سال 1314 یعنی نیمه شب بیست و دوم تیر ماه همین سال، تعداد مردم گرد آمده در مسجد گوهرشاد هر لحظه در حال افزایش بود؛ عده‌ای نیز از روستا‌های اطراف به مردم متحصن پیوسته بودند و مسجد گوهرشاد و صحن‌ها مملو از جمعیت شده بود. پس از فرا رسیدن نیمه‌های شب و پراکنده نشدن مردم، همه در‌ها و راه‌های ورود و خروج به مسجد گوهرشاد و حرم بسته شد. در این حال، مردم با کلنگ، شروع به شکستن در‌ها و اقدام به خروج از آن کردند. در این لحظه دستور شلیک و کشتار مردم از سوی رضاخان صادر شد و مردم بی‌دفاع و بدون سلاح، در درون و بیرون مسجد، آماج گلوله نظامیان قرار گرفتند و در عرض چند ساعت، کشتار بی‌رحمانه و عظیم چند هزار نفر صورت گرفت. بدین ترتیب، پیش از دمیدن سپیده روز ۲۲ تیر ۱۳۱۴ مقاومت متحصنان و معترضان شکسته و قیام مسجد گوهرشاد سرکوب شد و بسیاری از کشته­‌شدگان و حتی برخی مجروحان را در گودالی انداختند که به همین منظور کنده بودند.

بنا به گفته شاهدان عینی، مأموران دولت اجساد شهدا و مجروحان را با 56 کامیون به خندق و گودال­‌های آماده شده اطراف مشهد منتقل کردند. سرکوب وحشیانه حکومت که فاجعه مسجد گوهرشاد را ایجاد کرد، سبب شد حماسه خونین قیام اسلامی مسجد گوهرشاد در تاریخ مبارزات اسلامی ایران ماندگار شود.

 احمد بهار در روزنامه بهار تعداد کشته‌ها را ۱۷۵۰ نفر ذکر کرده است، ولی علیرضا بایگان که از شاهدان واقعه بوده است، ۱۶۷۰ را تأیید می­‌کند:« تعداد آن‌ها ۱۶۷۰ نفر بوده و حدود ۷۰ نفر افراد سالم که در گوشه و کنار خود را مخفی کرده بودند و به دنبال فرصت برای فرار می‌گشتند، به دست مأمورین افتاده، جزو کشته‌شدگان در کامیون و در گودال‌هایی ریخته و به داد و فریاد و التماس آن‌ها که ما زنده هستیم، وقعی نگذارده و آن مردم بیچاره را زنده به گورکردند».

گردآوری و تنظیم:بیگلری

منابع:

yun.ir/or2nc

yun.ir/pqsu88

yun.ir/ zh6wr6

yun.ir/ quzty4

yun.ir/ l4bzu6