اربعین نوحه‌سرایی می‌کند« السلام‌علیک‌یا‌حسین ابن‌علی،ایهاالارباب »
چهلم یا به لسان عربی «اربعین» یکی از مناسبت‌هایی است که شیعیان در عزای سومین امام معصوم، امام حسین(ع)، مراسم عزاداری برگزار می‌کنند و به حضور و عزاداری در حرم مطهر ثارالله با اعتقاد به بهره‌مندی از ثواب زیارت، اشتیاق فراوان دارند.
طبق برخی روایات، اربعین چهلمین روز شهادت امام حسین(ع) که مصادف با روز بیستم ماه صفر است، روز بازگشت سرامام حسین به کربلا و قرار گرفتن در کنار پیکر مطهرشان دانسته شده است. کاروان اهل‌بیت (ع) مدتی در دمشق توقف کرد. «سید بن طاووس» در کتاب «اقبال الاعمال»، مدت این توقف را یک ماه می‌داند. طی این مدت نیز، افشاگری‌های امام سجاد (ع) علیه یزید و امویان ادامه داشت. یزید پس از مشورت با مروان‌بن‌حکم تصمیم گرفت برای جلوگیری از افشاگری‌های بیشتر امام چهارم (ع)، کاروان را رهسپار مدینه نماید. یزید، نعمان بن بشیر را مسؤول انتقال کاروان اهل‌بیت(ع) به مدینه کرد. درباره زمان خروج کاروان از دمشق و ورود آن به مدینه، اقوال مختلفی وجود دارد.
بااین‌حال، شهید «قاضی طباطبایی»، در کتاب «تحقیق درباره اولین اربعین سیدالشهدا (ع)»، با استفاده از اسناد و مدارک روایی، معتقد است که کاروان اهل‌بیت (ع)، پس از خروج از شام، ابتدا وارد کربلا و سپس راهی مدینه شدند. «سید بن طاووس» در کتاب شریف «لهوف» هم، به عبور کاروان از کربلا، در راه بازگشت به مدینه، اشاره کرده است. او می‌نویسد: «راوی می‌گوید: هنگامی که خاندان [امام]حسین(ع) از شام باز می‌گشتند، به راهنما گفتند: ما را از راه کربلا ببر. راهنما آن‌ها را آورد و به محل شهادت امام (ع) و یارانش رساند. دیدند جابر بن عبدا... انصاری و جماعتی از بنی‌هاشم نیز به زیارت مرقد مطهر سیدالشهدا (ع) آمده‌اند. آنگاه، جملگی به عزاداری پرداختند، به‌طوری‌که نوحه‌هایشان قلب‌ها را جریحه‌دار می‌کرد. تعدادی از زنان آن منطقه نیز به عزاداران پیوستند و عزاداری، مدتی ادامه یافت».
بنابراین در اولین اربعین کاروان خسته‌دل بنی‌هاشم یک بار دیگر گام بر سرزمین کربلا گذاردند. از مهم‌ترین آداب این روز، زیارت مرقد امام حسین(ع) است. در منابع شیعی، برای این زیارت، ثواب و ارزش فراوانی ذکرشده است. از جمله در روایتی از امام عسکری(ع)، زیارت اربعین به عنوان یکی از پنج نشانه‌ی مؤمن دانسته شده است. در برخی منابع حدیث،ازجمله مصباح المتهجد و تهذیب الاحکام، زیارت نامه‌ای خطاب به امام حسین(ع) به نام «زیارت اربعین» و نیز روایاتی (از جمله از امام صادق(ع)) در تأیید آن آمده است. اهمیت این زیارت، به لحاظ ذکر مبانی همچون بیان اهداف امام حسین (ع ) درخور توجه می‌باشد. پیاده‌روی اربعین از جمله آیین‌های بزرگ شیعیان است که از چند روز مانده به اربعین از مبدأ شهرهای مختلف عراق به ویژه نجف آغاز می‌شود و طی آن میلیون‌ها نفر پس از روزها پیاده‌روی، خود را در اربعین به کربلا می‌رسانند.
بی‌شک اربعین دارای محتوایی آموزنده و یادآور خاطره‌ای حیات‌بخش و با قداست است. مرحوم شیخ الطائفه با استناد به نقل قولی از شیخ شهر آشوب، علت واقعی برپایی سنت اربعین را مراسم تدفین، عزاداری، نوحه خوانی و تجدید خاطره مصائب جانسوز عاشورا می‌داند. علاوه بر این، روایات معتبر و شاید متواتر بر گریستن آسمان بر عزاداری امام به مدت چهل روز صحه گذاشته‌اند.
در روایات و تاریخ اسلام صفات و ویژگی‌های بسیاری برای امام حسین (ع) از جمله این صفات شجاعت، غیرت، بخشش، رقت قلب و... شمرده شده است. یکی از آن صفات حمیده، صفت «غیرت دین» است و عدم تحمل بار ذلت اراذل و ضرر خائنین به دین الهی، وقتی از آن حضرت خواستند که حکم یزید و پسر زیاد را بپذیرد، حضرت فرمودند: « هرگز من دست ذلت به شما نمی‌دهم و مانند غلامان اقرار به گناه نمی‌کنم، خدا و رسول و اهل ایمان به آن راضی نیستند ». این صفت چندان در امام(ع) نمود مشهودی داشت که گفته‌اند: این حسین (ع) بود که نپذیرفتن ظلم را سنت نهاد و همه کسانی که تن به ذلت نمی‌دهند به آن حضرت اقتدا می‌کنند.
گزارش