بعثت پیامبر(ص)، نغمه نجات‌بخش فیض الهی
تاریخ دقیق روز مبعث پیامبر اکرم(ص)، سال 1400 در تقویم شمسی ایران مصادف با سه‌شنبه،10 اسفند است. پیامبر(ص) در این زمان چهل ساله بودند و در شهر مکّه سکونت داشتند.
حضرت محمد مصطفی(ص) در روز (۲۷ رجب) سال ۴۰ عام الفیل، ۱۳ سال پیش از هجرت پیامبر مکرّم اسلام(ص)، در غار حراء، توسط (جبرئیل) و از سوی خداوند به پیامبری برگزیده شدند. رسالت ایشان مبارزه و محو چندخداپرستی و بت‌پرستی از کعبه مکرّمه، سرزمین عربستان و تمامی زمین بود تا نورِ معرفت الله و خداپرستی بر دل‌های زنگار گرفته، تابیدن بگیرد و پیام نجات‌بخش وحی را به مردم برساند. بعد از اینکه آیات الهی به وسیله وحی بر پیامبر نازل شد، پیامبر(ص)، مردم جاهل را که انسانیت از میان‌شان رخت بربسته بود و آموزه‌های پیامبران پیشین را فراموش کرده بودند و باورهای دینی‌شان گرفتار آفت تحریفات شده بود و به بت‌پرستی، زنده به گور کردن دختران، ظلم و بیدادگری، غارت و خونریزی، پایمال کردن حقوق ضعیفان و فحشا و منکرات مشغول بودند، به خدا پرستی و رها کردن اعمال جاهلیّت دعوت کردند. اولین افرادی که به خداوند ایمان آوردند و رسالت محمد (ص ) را به گرمی پذیرفتند، حضرت امیرالمومنین(ع) و حضرت خدیجه (س) بودند.
واژه‌ی «بعثت» در اصطلاح به معنای برانگیختن و برگزیدن پیامبران از سوی خداوند برای هدایت مردم است. این واژه در فرهنگ قرآنی، مفهومی کامل‌تر را می‌رساند و به معنای عامل برانگیختن و رسانیدن به مرحله‌ای خاص از تکامل است که در آن نوعی تحول بنیادین رخ می‌دهد. کلمه بعثت هر چند برای همه پیامبران به کار می‌رود، اما برای پیامبر اسلام(ص) جایگاه خاص‌تری دارد، به گونه‌ای که معنای « برانگیخته شدن ایشان به پیامبری» را در ذهن متبادر میکند. در روایات اسلامی اعمال مستحبی برای روز مبعث ذکر شده است؛ دعا، نمازی دوازده رکعتی، و غسل مستحبی در شب عید مبعث،زیارت حضرت علی(ع) در شب عید و روزه ،که پرفضیلت دانسته شده است، از جمله اعمال این روز است.
وقتی پیامبر اسلام در غار حرا به تفکر و عبادت مشغول بودند با نزول نخستین آیات سوره‌ی مبارکه‌ی علق دعوت نبی اکرم(ص) به سوی پرودگار یکتا آغاز شد و با نزول نخستین آیات سوره‌ی مبارکه‌ی مدّثر ادامه یافت. ایشان ابتدا جریان را به همسر خود، بانو خدیجه(س) و سپس با پسر عمویشان، حضرت علی‌بن‌ابیطالب(ع) در میان گذاردند. یک سال بعد به اذن خداوند در جریان نزول آیات سوره‌ی مبارک شعرا :" وَاَنْذِرْ عَشيرَتَك‌َ الاْقْرَبين‌َ " ابتدا بستگان‌شان را دعوت به اسلام نمودند و در مرحله‌ی بعدی انجام رسالت خود برای نجات بشر اسیر در بند غفلت،در همان سال با نزول سوره‌ی مبارکه‌ی حجر دعوت خود را علنی کردند. گرچه پیامبر خاتم، که پروردگار در کلام روشنگرانه‌ی خود از ایشان با نام‌های محمد و احمد و رحمةٌللعالمین یاد می‌نمایند، در نخستین سال‌های با اقبال گستردهی مردمان مواجه نگردیدند اما بتدریج با زحمات طاقتفرسا و فداکاریهای شبانهروزی حضرتش،بر معرفت همگان نسبت به حقانیت و نجاتبخشی دعوت و پیام وحیانی خاتم پیمبران افزوده شد و جانهای تشنهی نور بیداری به ایشان گرویدند.
خداوند تنها وجود مبارک حضرت محمد(ص) را متصف به صفت «رحمت»( رَحْمَهً لِلعالَمين ) نمودهااند تا به سبب این رحمت و رأفت، عالمیان به پذیرش و تعظیم در برابر دعوت حق، با رغبت و اندیشه مثبت روی آورند. رحمت پیامبر اسلام(ص) در وهله اول در هدایتگریِ ایشان جلوه یافته و این هدایتگری برای همه انسانها است زیرا رسالت و تعالیم پیامبر(ص)، اختصاص به زمان و مکان و قوم خاصی ندارد و ویژگی پیامبر اسلام(ص) این است که ایشان رسول الهی برای همه انسانها هستند و لذا خداوند در توصیف ایشان می فرمایند: " وَ ما أَرْسَلْناكَ إِلَّا كَافَّةً لِلنَّاسِ " . در حقیقت به پیامبری رسیدن خاتم پیامبران(ص)، جلوهای وصفناپذیر، ابدی و کامل از رحمت دنیوی و اخروی پروردگار در حق بندگانش میباشد که این حقیقت سعادت آفرین در قرآن کریم مورد تأکید قرار گرفته است.
بنابراین، در وهله اول، رحمت حضرت احمد(ص)، رحمت هدایت گری است. در قرآن کریم رحمت هم به مسائل دنیوی اشاره دارد و هم اخروی، برای مثال بهشت و مواهب الهی از رحمات خداوند متعال هستند. در دنیا باران پر برکت، نعمتهای همچون شب و روز و مانند آن، نمونههایی از رحمت خداوند در دنیا هستند. ولی در آخرت بخشی از رحمت خداوند رحیم وغافر در کسوت رحمت پیامبر(ص) نسبت به امّت خود جلوه میکند که در محشر حاضر میشوند و حضرت(ص) آنها را شفاعت میکنند، یعنی رحمت پیامبر(ص) اختصاص به دنیا ندارد بلکه در آن موقف نیز این رحمت خدادی و سرمدی، در محضر عدل پروردگار و توسط پیامبر(ص) نصیب مؤمنین و مؤمنات میگردد.
توصیفات دیگری درباره شخصیت پرخیر پیامبر اکرم(ص) وجود دارد که رحمةٌللعالمین بودن ایشان را همراهی و پررنگتر می کنند و باعث می شوند بشریت و عالم هستی از رحمت وجودی حضرت(ص) بهره فزونتری برگیرد. در بین این توصیفات، قرآن کریم، دو وصف به صورت عمده در مورد پیامبر(ص) به کار میبرد: یک وصف این است که خداوند در قرآن کریم، پیامبر را صاحب اخلاق بزرگ معرفی میکنند: «وَ إِنَّک لَعَلی خُلُقٍ عَظِیمٍ: یعنی تو پیامبر دارای صفات برجسته هستی». این کلمه عظیم، با توجه به اینکه قرآن آن را استعمال کرده در رابطه با ویژگی ها و مکارم اخلاقی پیامبر(ص) قابل دقت است چون در جایی از قرآن داریم که کل زندگی دنیایی نزد خداوند قلیل است ولی از اخلاق پیامبر(ص) به عنوان خلق عظیم نام برده می شود. نکته دیگر اینکه خداوند در سوره مبارکه آل عمران خطاب به پیامبر(ص) می فرماید: «فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ: پس به بركت رحمت الهى با آنان نرمخو و پرمهر شدى». خداوند در این آیه تأکید میفرمایند که : " تو با مردم با مهربانی و عطوفت رفتار کردی و اگر درشتخو بودی، مردم از دور و برت پراکنده می شدند".
از اینرو، هرفردی که زندگی پیامبر(ص) را مطالعه میکند، درک میکند که پیامبر(ص) سیزده سال شکنجه، جسارت و اهانت مردم مکه را تحمل کردند و بعد از روی ناچاری به مدینه هجرت کردند و زمانی که در سال 8 ه.ق. دوباره به مکه باز گشتند، اوج رأفت و گذشت را نشان دادند و در پاسخ عدهای که درصدد انتقام از کفّار مکّه بودند، فرمودند: «الیوم یوم المرحمة». این درحالی است که مردم مکه آنچنان پیامبر(ص) را آزار دادند که حضرت(ص) فرمودند: «ما اوذی النبی مثل ما اوذیت: هیچ پیامبری همانند من اذیت نشد».
گزارش