قیام قم، حرکتی انقلاب‌ساز
تظاهرات ۱۹ دی ماه سال 1356 قم در تقویم رسمی جمهوری اسلامی ایران با نام «قیام خونین مردم» قم شناخته می‌شود.
زمینه اصلی این قیام، چاپ مقاله توهین‌آمیز «ایران و استعمار سرخ و سیاه» نوشته فردی با نام احمد رشیدی مطلق در روزنامه اطلاعات بود. در بخشی از مقاله رشیدی انهاماتی تخریب‌گرایانه علیه امام خمینی به چاپ رسیده بود. در این مقاله امام خمینی و مخالفانِ انقلاب سفید شاه، عوامل ارتجاع (مخالفت با تجدد جامعه و تمایل به اوضاع قدیمی) معرفی و همچنین [اعتراضات و افشاگری‌های] امام خمینی عامل اصلی اغتشاشات و خونریزی‌ها در واقعه‌ی پانزده خرداد قلمداد شده بود. به نظرکارشناسان هدف از چاپ مقاله، تخریب چهره امام بود. قیام اهالی قم شروع گسترده‌ی جنبش‌های زنجیره‌ای اعتراض‌آمیز مردمی علیه نظام پادشاهی پهلوی در سراسر ایران دانسته شده است که منجر به روی کار آمدن انقلاب اسلامی ایران شد.
حرکت‌های اعتراضی مردم قم و طلاب از ۱۸ دی ماه آغاز و تا 20 همین ماه ادامه یافت. بازاریان قم در صبح ۱۹دی، اعلامیه‌ای در حمایت از حوزه و مرجعیت امام خمینی صادر و بازار را تعطیل کردند. حرکت بازاریان به‌سمت حرم حضرت معصومه (س) و همراهی طلاب با آنان، باعث تعطیلی درس‌های حوزه در این روز نیز شد. در عصر روز نوزدهم حضور اقشار مختلف مردم در مقابله‌ی با نیروهای نظامی، شدّت و شکل درگیری و خشونت به خود گرفت. مبارزه مسلحانه منجر به خونریزی‌های بسیاری گشت. بر اساس گزارش سازمان اطلاعات و امنیت ساواک، جمعیت تظاهرکنندگان حدود ده هزار نفر بوده است. روزنامه اطلاعات در ۲۰ دی، تعداد کشته‌شدگان را شش تن و شمار زخمی‌ها را نُه تن گزارش کرد. بیشتر شهدا واقعه‌ی ۱۹ دی در قبرستان بقیع قم دفن شدند.
قیام ۱۹ دی باعث تقویت هرچه بیشتر جنبه اسلامی انقلاب و تثبیت نام امام خمینی به‌عنوان رهبر انقلاب اسلامی در مبارزه با حکومت پهلوی گردید. پس از این رخداد، مخالفت با نظام پهلوی از گروه‌های سازمان‌یافته‌ی مبارز به توده‌ی مردم گسترش یافت.
پس از اتفاقات ۱۹ دی، یکی از عوامل شتاب دهنده‌ی جریان پیروزی انقلاب، مراسم‌ها و تظاهرات‌های پی‌درپی پس از این تاریخ است. مجالس چهلم شهدای قیام ۱۹ دی شهر قم در تبریز و مراسم چهلم شهیدان واقعه تبریز در یزد، تهران، مشهد، اصفهان و شیراز برگزار شد. برگزاری مراسم چهلمِ هر کدام از تظاهرات‌ها، سبب کشته‌شدن برخی دیگراز معترضان می‌شد و زمینه برای حوادث تازه‌ای در چهلم بعدی فراهم می‌گشت. پس از گذشت یک سال و یک ماه از این مبارزه‌ی خونبار امّا سرنوشت‌ساز، در ۲۲ بهمن سال ۱۳۵۷ه.ش. رژیم شاهنشاهی پهلوی برکنار و انقلاب اسلامی به پیروزی رسید.
گردآوری: بیگلری
منابع:
گزارش